Aurten betetzen dira 80 urte Durangoko emakumeen kartzela itxi zutenetik. Neverseko mojen komentuan jarri zuten faxistek kartzela hori eta estatuko punta guztietatik ekarri zituzten emakumeok. Maria Gorosarrik, EHUko irakaslea eta Durango 1936 elkarteko kidea bera, idatzi du kartzela hari buruzko sarrera interesgarri bezain ezinbestekoa hau.
Laurogeita lau urte atzera, 1936ko irailaren 25ean faxisten hegazkinek lau bonba jaurti zituzten Durangon, horietako bat Ezkurdiko frontoian. Hamabi lagun hil zituen bonba horrek. Frontoian pilotan eta inguruan atseden hartzen ari ziren milizianoak eta errefuxiatuak izan ziren hildakoak. Tartean ez zegoen durangarrik. Hildako milizianoen kideek, mendekuz, Durangoko kartzela asaltatu eta preso zeuden hogeita bi durangar bertatik atera eta uriko kanposantuan fusilatu zituzten.
Datorren ostegunean, irailaren 3an, Maria Servini epaile argentinarrak Martin Villa, frankismoaren ministroa izandakoa, deklaratzera deitu du. Servini epaileak Martin Villari frankismoaren garaian gizateriaren aurka egindako hainbat hilketaren inguruko polizia jardueraren ardurak egozten dizkio, hala nola, Gasteizko 1976ko martxoaren 3koak, 1978ko San Ferminetako egindako erasoa, Euskal Herrian Amnistiaren aldeko II Asteako hilketarenak, eta Madrilen, Bartzelonan, Alacanten, Tenerifen, Malagan eta beste zenbait tokitan gertatutakoak.
Gaur goizaldean Gurutzi Arregi azpeitia durangarra zendu da. Gurutzi gerra garaian jaio zen Lemoan eta umetan etorri zen Durangora. Kulturaren alde hainbat alorretan lan handia egin du Gurutzik.
Jose Mari Uriarte Astarloa hil da. Durango 1936 Elkartearen sortzaileetakoa izandakoa.
Aspaldian isilik egon gara, ez geldi horregatik. Codesyntaxeko lagunekin webguneari berritu bat eman diogu. Aldaketa honen arrazoia izan da gure elkarrizketen funtsa ageriago jartzea. Azken batean Durango 1936 elkartearen altxor nagusia urteotan guztietan egindako 110 elkarrizketak dira (1500 bideotik gora atera ditugu haietatik).
Iaz hasitako bideari jarraituz, 2019an ere Durango 1936 Kultur Elkarteak bere bigarren urtekaria kaleratu du. 40 orrialdeko argitalpena duzue aurtengoa eta bertan hainbat gai landu ditugu. Hainbat lagunek kolaboratu dute bertan: Berriz 1936 Gogoratzen elkarteko Maite Arrizabalagak, Zaldibarko Castet elkarteak, Jimi Jimenezek, Maria Gorosarrik, Zaloa Fuertesek…
Ostiral honetan, urriak 25, elkarteak hamabigarrenez antolatuko duen “Agurrik gabeak: muertos y olvidados” ekitaldiaren berri eman gura dizuegu.
Atzo, irailaren 11az, Berrizen, gorazarrea egin zieten Felipe Urtiaga plazan1936-1939ko gerran fusilatuei, frentean hildakoei, atxilotuei, kartzelan hildakoei eta errepresaliatu beriztarrei. Ekitaldia Berriz 1936 Gogoratzen elkarteak antolatu zuen berrizko udalbatzarraren laguntzaz.
Jaime Vicario Setien (Durango 1958) margolaria eta Durango 1936 elkartearekin hainbat bider kolaboratu zuen laguna zendu da gaur (uztailak 5).